Knoeperen, timperen, tukkenollies, hokketoors, verbellemond, pesjonkelen, kakine, pumme, poelipek, Hollandse happers, dichtklappers, dubbeldekkers. Voor mij zijn deze woorden net zo vertrouwd als een buitje regen in september, ze passen me als een afgedragen spijkerbroek.
Thuis hadden we voor van alles en nog onze wat eigen woorden. Sommigen stammen uit een bijna vergeten Brabants dialect, anderen zijn allang uit de mode geraakt of er nooit in geweest. Bestaande woorden kregen een nieuwe betekenis en voor woorden die we (nog) niet konden uitspreken, verzonnen we alternatieven.
De liefde voor taal, de vaardigheid om woorden te vormen tot iets wat ik wil hebben: een verhaal, gedicht, brief of dagboek, leerde ik van mijn moeder. Boetseren met woorden alsof het klei is. Taal als een bolletje wol waarmee je een verhaal breit. Niets geeft zo’n duidelijk gevoel van ‘samen’ als een gedeelde taal. Het is cement waarmee je een stevig muurtje van mensen bouwt. Unieke, zelfverzonnen woorden versterken dat gevoel.
Onze eigen taal zorgde ook voor verwarring. In mijn basisschoolklas was het in groep vijf populair om tussen de middag bij elkaar te eten. Op de vraag van een moeder wat ik op mijn boterham wilde, gaf ik vol vertrouwen mijn bestelling door: ‘Mag ik een dubbeldekker met kaas en een dichtklapper met hagelslag?’ Meewarig keek ze me dan aan en smeerde vervolgens een gewone boterham met kaas. Niet helemaal waar ik op rekende... Die met kaas had een dubbeldekker moeten zijn, dus met nóg een boterham erop. En de open snee moest met hagelslag, zodat ik hem kon dichtklappen.
Woorden van toen. In gezelschap van mijn ouders of broer gebruik ik ze soms nog steeds. Ineens knoeper ik bij het kauwen, is een vervelende vlieg een hokketoors en zijn pepernoten tukkenollies. Ze herscheppen de sfeer van vroeger zoals alleen geur, smaak en muziek dat kunnen. Het is als mijn zachte g die in Brabant vanzelf verschijnt en terug in Utrecht net zo vanzelf weer verdwijnt.
Σχόλια